>>>middelnederlands.be

BEATRIJS INTERNATIONAAL


N.B. onderstaande inventarisatie en materiaalverzameling van vertalingen en bewerkingen van de Middelnederlandse Beatrijs was bedoeld voor de participanten in het onderzoeksproject Beatrijs internationaal. Het is niet de bedoeling dat een link naar deze pagina wordt gepubliceerd. Zo kan Google deze pagina niet vinden en krijgen we geen probleem met publicatierechten. Klik hier voor een terugblik op het project.

Voor de vertalingen en bewerkingen die zijn verschenen vóór 1927 heb ik me in de eerste plaats gebaseerd op de omvangrijke en gedegen studie van Robert Guiette, La légende de la sacristine. Etude de littérature comparée (Paris, 1927, 554 pp.). Voor de inventarisatie van de latere teksten heb ik steun gevonden in de 'analytische bibliografie' in Rob Roemans & Hilde van Assche (ed.), Beatrijs (11de druk, Antwerpen, 1982, Klassieke Galerij 21), p. xxvii-lxxiv. De bibliografie van Roemans & Van Assche moest echter voorzichtig worden gebruikt omdat veel informatie uit tweede hand komt en ook lang niet alles werd overzien. Enkele recente aanvullingen bood de pagina Vertalingen en bewerkingen op de website van de KB in Den Haag en de Vertalingendatabase van Nederlands Literair Productie- en VertalingenFonds. Ook die pagina's kunnen echter geen aanspraak op volledigheid maken. Aanvullingen op onderstaande lijst blijven uiteraard welkom (naar: remco.sleiderink@hubrussel.be ). Overigens moet opgemerkt worden dat sommige bewerkingen belangrijke(re) andere inspiratiebronnen hebben, naast de Middelnederlandse Beatrijs. Soms zijn dat ook varianten van de sacristinelegende.

Nieuw: Renée Gabriël wees mij op de moderne Nederlandse vertaling van S.J. Bouberg Wilson, verschenen in De Banier (1875)

Remco Sleiderink, 25 september 2012
Hogeschool-Universiteit Brussel

 

 

 

Oorspronkelijke tekst

 

Handschrift Den Haag, KB, 76 E 5, fol. 47v-54v, zie website KB; voor edities zie Jonckbloet 1841 (pdf via Google Books) en verder o.a. DBNL(1) en DBNL(2) . Zeer fraai is de editie uit 1901 met houtsneden van Charles Doudelet (foto's van exemplaar KB Brussel beschikbaar; de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen, bezit een ingekleurd ex.). Er zijn ook edities met illustraties door Victor Stuyvaert (1937) en G. Cluytmans (1948, zie ook kleurenfoto's). In de editie van Jos. J. Gielen (1ste druk 1931, 2de druk 1951) staat een oordeel over de latere bewerkingen van o.a. Rutten, Teirlinck, Van Overbeke en Boutens.

 


Vertalingen en bewerkingen (andere talen)


Afrikaans

 

P.C. Schoonees, Beatrys, 'n middeleeuse juweel (1939, prozavertaling). N.B. er bestaat ook een Afrikaanstalige editie van de Middelnederlandse Beatrijs door A.C. Bouman (1941, Van stamverwante bodem 6, herdrukt in 1964, 1968 en 1973) en nadien nog een door R. Schutte & G.J. De Klerk (Pretoria, 1991).

 

LieSl Marx, Beatrix (niet gepubliceerde tekst van 'musiekteater'-voorstelling; première in Oudtshoorn, 6 april 2011, regie: Marion Holm); met hartelijke dank aan LieSl Marx voor het beschikbaar stellen van deze tekst; meer info over opvoeringen van het stuk via info@lmproductions.co.za

 

Duits

 

Wilhelm Berg (ps. Lina Schneider), Beatrijs. Eine Legende aus dem 14. Jahrhundert. Hochdeutsche metrische Übersetzung (Haag, 1870, versvertaling met Vorwort en opdracht aan koningin Sophie, de vrouw van koning Willem III, heruitgave in Janssens 1986, zie DBNL; scans van de publicatie van 1870 (ook het woord vooraf) zijn beschikbaar via de Internetbibliothek niederländisch-deutscher historischer Übersetzungsbeziehungen (Freie Universität Berlin).

 

A.W. Sanders van Loo, Beilage zu Beatrijs, illustriert von Ch. Doudelet. Deutsche Uebersetzung des niederlaendischen Textes (Antwerpen, 1901, versvertaling, anonieme heruitgave in 1938). [foto's beschikbaar]

 

Friedrich Markus Hübner, Beatrix. Eine Brabantische Legende [...] Mit sechs Radierungen von Felix Timmermans (Leipzig, 1919, versvertaling). Zie over de afbeeldingen in deze uitgave Deckers 1996.

 

Walter Klein, Beatrys: Oper in 3 Akten nach dem drama "Ik dien" von Herman Teirlinck (Wien, ca. 1927, Universal-Edition 8945). In 1928 is deze Duitstalige verise van de opera van Lilien (met libretto van Teirlinck opgevoerd in enkele Duitse steden waaronder Hannover (vgl. Van Schoor 1997, 14).

 

Engels

 

L. Simons & L. Housman, 'Tale of a nun' in: The Pageant 1 (1896), p. 94-116 (prozavertaling). Ook afzonderlijk, en met enige toelichting, uitgegeven onder de titel The tale of a nun (Philadelphia: The Monk's Head, 1901).

 

A.W. Sanders van Loo, [titel toevoegen] (Antwerpen, 1901, versvertaling).

 

Harold de Wolf Fuller, Beatrice: A legend of our lady (1909, versvertaling, ook elders op internet).

 

Pieter Geyl, The tale of Beatrice (1927, versvertaling, heruitgave in 1938).

 

Adriaan J. Barnouw (met inleiding door Jan-Albert Goris = Marnix Gijsen), The miracle of Beatrice. A Flemish Legend of c. 1300 (New York, 1944, versvertaling, heruitgave in Janssens 1986, zie DBNL).

 

Eric Colledge, Beatrice, in: Eric Colledge, Mediaeval Netherlands religious Literature (Leyden etc., 1965, Bibliotheca Neerlandica 2), p. 124-187 (prozavertaling).

 

N.B. Laura Watkinson maakte een gedeeltelijke "sample translation" van de moderne jeugdbewerking door Agave Kruijssen, Vrije val (Baarn, 2005). Die gedeeltelijke vertaling is aanklikbaar op deze internetpagina.

 

Esperanto

 

Gerrit Berveling, Beatrijs. Maria legendo el la 13a jc. (Vlaardingen, 1986; heruitgave: Zwolle, 2010).

 

Frans

 

Lucien De Busscher, 'Béatrix: légende du XIIIe siècle. Traduit pour la première fois du flamand en français', in: La revue blanche 8 (1897) 96, pp. 670-682 (prozavertaling).

 

Maurice Maeterlinck, 'Soeur Béatrice. Miracle en trois actes', in: Maurice Maeterlinck, Théâtre III (Bruxelles/Paris, 1901), pp. 177-225 [voor lacune in pdf klik hier] (Franstalige toneelbewerking). Dikwijls vertaald, o.a. in het Nederlands door Jan Eelen, Twee spelen. Zuster Beatrijs. Ariane en Blauw-Baard (Rotterdam, 1904) en in het Tsjechisch (zie hieronder); operabewerking Suor Beatrice door Frans Ruivenkamp, 1944, vgl. artikel over Marijke van der Lugt, p. 14)

 

Hendrik de Marez, Annexe à l'édition de Béatrice, illustrée par Ch. Doudelet. Traduction française du texte néerlandais (Anvers, 1902, vers-per-versvertaling). [foto's beschikbaar]

 

Jules Delacre, La légende de Béatrice, poème dramatique de Firmin van Hecke (s.l., s.d. [1920, zie bij Nederlandse bewerkingen], 14 pp.).

 

Herman Teirlinck, Béatrix: Opéra en 3 tableaux après le drame "Ik dien" de Herman Teirlinck [= Franse vertaling door Teirlinck van zijn eigen libretto van de opera van Ignace Lilien, opgenomen in drietalige uitgave]. Zie verder hieronder bij Nederlandse bewerkingen.

 

Robert Guiette, La légende de la sacristine Beatrix (1930, zie ook kleurenfoto's van deze uitgave, versvertaling, heruitgaven in 1938, 1974 en in Janssens 1986, zie DBNL).

 

Fr. Closset, 'Beatrice', in Fr. Closset, Joyaux de la littérature flamande du moyen-age (1949, prozavertaling)

 

André Priem, Béatrice. Dilbeek, 1954 [= vertaling van P.C. Boutens' Beatrijs].

 

Fries

 

Klaas Bruinsma, Béatrys (1993, versvertaling, ook op internet; zie tevens verdere info).

 

Friulaans (Friulisch)

 

Giorgio Faggin, Biatrîs: la perle de poesìe flamande medievâl (Gurize [etc.], 2002, vgl. Ons erfdeel 45, p. 136). Klik hier voor omslag.

 

Italiaans

 

Luisa Ferrini, Beatrijs. La leggenda della sacrestana (Pisa, 2004).

 

Noors

 

Helge Nordahl, 'Beatrijs. En episk legende', in: Kåre Langvik-Johannessen (red.), Beatrijs i legende, saga, epos, novelle og drama (Oslo, 1990, vers-per-versvertaling, tevens vertaling van Teirlinck, Ik dien, door Kåre Langvik-Johannessen).

 

Papiaments

 

Ernesto Rosenstand, Bo felisidad ta serka mi ('Uw geluk is mij nabij', ongepubliceerde toneelbewerking in het Papiamento, Aruba, ca. 1957).

 

Frank Martinus [Arion], Ser Betris; obra original (Curaçao, 1968, versbewerking in het Papiamentu; heruitgave Willemstad, 1985). Een tekstvoorbeeld is te vinden in Rutgers 1991 op DBNL.

 

Spaans

 

Amanda Ignacia Alvarado, Traduciendo poesiá medieval: el Beatrijs, un milagro mariano en neerlandés medieval traducido al espanol (vooralsnog ongepubliceerde vertaling, afstudeerscriptie master Spaanse taal en cultuur, met specialisatie Vertalen, Universiteit Utrecht, 2010).

 

Tsjechisch

 

Maurice Maeterlinck & Marie Kalašová, Sestra Beatrice. Zázrak o trech dejstvích (Praha, 1903, afbb. Georges Minne).  

 

Otto F. Babler, [titel toevoegen] in Archa 10 (Olomouc, 1922) [pagina's onbekend], heruitgave in Sestra Beatrice: Brabantská legenda (Svaty Kopecek, 1933). N.B. dit is geen vertaling van de Beatrijs-in-verzen, maar van een Middelnederlandse prozaversie uitgegeven door De Vooys 1903.

 

Marta Harasova-Schrödlova, Beatrijs. Opera o trech jednanich dle dramatu "Ik dien" ("slouzim") od Hermana Teierlincka (Praha, 1931). Deze Tsjechische versie van de opera van Lilien met libretto van Teirlinck (gebaseerd op het toneelstuk Ik dien) werd in 1930 opgevoerd in het Praagse nationaal theater.

 

 

 

Nederlandse vertalingen en bewerkingen (inclusief muziek en opera)

 

Prozabewerkingen (15de eeuw?): handschrift Den Haag, KB, 70 H 42, fol. 16r-19r (uitgegeven door Honigh 1879, pp. 483-488); olim Katwijk, gymnasium = olim Den Haag; Sint-Aloysiuscollege (uitgegeven door De Vooys 1903, dl. 1, p. 42-51, nr. XII); handschrift Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek, C 25 (uitgegeven door De Vooys 1903, dl. 2, p. 106-111, nr. CCCIV). Zie over deze handschriften o.a. de inleiding van De Vooys. De versie 'Katwijk' is opnieuw uitgegeven (naar De Vooys) door Alfons De Cock en Isidoor Teirlinck in hun Brabantsch sagenboek, dl. 2 (Gent, 1911), pp. 128-135 (Van een nonne die Beatriis hiete).

 

J.A. Alberdingk Thijm, 'Beatrijs' in: J.A. Alberdingk Thijm, Legenden en fantaiziën (Amsterdam, 1847), pp. 36-56 (lyrische bewerking, ook op internet via Google Books].

 

S.J. Bouberg Wilson, Beatrijs. Eene Middelnederlandsche sproke, in nieuwer vorm overgebracht, in: De banier. Tijdschrift van "Het jonge Holland" 1 (1875), 262-287.

 

C. Honigh, 'Middel-Nederlandsche Maria-Legenden', in: De Gids 43 (1879), pp. 457-517, versvertaling, zie DBNL). Tevens opgenomen in C. Honigh, Geen zomer. Nieuwe gedichten (Haarlem, 1880).

 

Pluim, T., 'Beatrijs' liefde', in M.G.L. van Loghem, red., Nederland, verzameling van oorspronkelijke bijdragen door Nederlandsche letterkundigen. Dl. 2, Bussum, 1890, 110-112.

 

Wattez, Omer, Beatrijs, in Tijdschrift van het Willems-Fonds gewijd aan Letteren, Kunsten en Wetenschappen 8 (1903), dl. 2, pp. 97-103 (aan slot wordt opgemerkt: "Uit Romancen, Doornik, 1893").

 

Florentijn (ps. v. W.C. Capel), Beatrys, in: Van blijder minne ('s-Gravenhage, 1897), pp. 14-18. Het gedicht is gedateerd "Maart '94". Het is niet meer opgenomen in de tweede druk van de bundel (1910).

 

Jan Ligthart, 'Paraphrase', in C.J. Kaakebeen (ed.), Beatrijs. Naar het Haagsche handschrift (Groningen, 1902, Van alle tijden 2), pp. 11-28. Herdrukt in 1910, 1914, 1917, 1919, 1920, 1925 en 1929 (in latere uitgaven door resp. D.C. Tinbergen en L.M. van Dis is de parafrase niet meer opgenomen).

 

Albertine Smulders, 'Beatrijs' in: Van onzen tijd 3 (1902/03), 9, pp. 273-281, verkortende prozabewerking).

 

P.C. Boutens, 'Beatrijs', in De XXe eeuw (1907). Talrijke herdrukken als aparte uitgave (met tekening door Rie Cramer) vanaf 1908 (bijv. 6de druk 1911, beluister voordracht Fien de la Mar 1959). De Zeeuwsche bibliotheek bezit van de tekst een bibliofiele, pseudo-middeleeuwse druk met illuminatie door G.W.J. Bruins. Een andere bibliofiele druk, ook met Gotische letters met houtsneden van Joan Collette verscheen in 1921 in 200 exemplaren. In 1967 verscheen bij Van Dishoeck de 45ste druk met illustraties van Henk Evertsen en in 1975 bij Agathon de 47ste met illustraties van Peter van Hugten.

 

anoniem, Beatrijs (toneelbewerking in het Middelnederlands, met toevoeging van slot in pseudo-Middelnederlands, datering tussen 1907 en 1927, zie Guiette 1927, 360-362).

 

Jozef de Cock, 'Van een non die Beatrijs heette' in: Bloemenhoedjes (Brugge, 1911). Licht gewijzigd overgenomen in Manneke uit de Mane. Volkskalender voor Vlaanderen (Brugge, 1914), p. 78-87. Het betreft hier een vertaling van de Middelnederlandse prozaversie 'Katwijk' (zie hierboven).

 

Arthur Meulemans, Beatrijs [oratorium of cantate, tekst voorlopig onbekend] (1912).

 

Jos Witlox, 'Van Beatrijs', in: Ave Maria, een Perelsnoer van overoude Legenden (Amsterdam, 1912), p. 77-84, afzonderlijk uitgeven als Jos Witlox, Van zuster Beatrijs (Antwerpen, 1922, korte prozabewerking). Het is niet zeker dat deze bewerking teruggaat op een Middelnederlandse versie.

 

R.J. Spitz, Beatrijs. Het Middelnederlandsche gedicht in proza naverteld (Apeldoorn, 1916). Herdrukt in 1918 (Apeldoorn) en 1922 (Blaricum).

 

Julius Gondry, Beatrijs (Antwerpen, 1918, versvertaling).

 

Felix Rutten, Beatrijs, mysteriespel in vier taferelen (Amsterdam, 1918, toneelbewerking). N.B. over Felix Ruttens Beatrijs is belangrijke informatie (o.a. over opvoeringen, verkoopcijfers, recensies) beschikbaar in het Euregionaal Historisch Centrum van Sittard-Geleen, collectie Felix Rutten.

 

Winkler Prins, ''t Is Beatrijs' in: De nieuwe gids 34 (1919), deel 1, p. 267 (sonnet, gedateerd 1888).

 

Firmin van Hecke, De legende van Beatrijs (dramatisch gedicht, s.l., s.d.,13 pp., tevens bewerkt in het Frans door Jules Delacre, La légende de Béatrice, poème dramatique de Firmin van Hecke (s.l., s.d., 14 pp.). Beide teksten vormden de opdracht (het libretto) bij de muziekwedstrijd Prijs van Rome in België in 1920 (Guiette 1927, 375-377); wedstrijd gewonnen door componist René Barbier.

 

Pierre Kemp (1920), Zuster Beatrijs (Maastricht, 1920, prozabewerking; zie ook omslag). Heruitgave in: Pierre Kemp & H.J.L Lamberts Hurrelbrinck, Twee Bloemen van Limburg's Bodem (Eindhoven, 1935 & 1936), pp. 5-80. Deze bewerking wijkt sterk af van de Middelnederlandse versie. Zie o.a. Wiel Kusters, Pierre Kemp, een leven (Nijmegen, 2010), met name p. 255-256.

 

Hendrik van Rooy, Beatrijs, zangspel in vijf bedrijven, negen tafereelen (naar de middeleeuwsche sproke bewerkt (onuitgegeven, in 1920 ingediend voor een wedstrijd van de stad Antwerpen, zie Guiette 1927, 377-378).

 

Herman Teirlinck, 'Ik dien. Een spel in drie bedrijven, ter verheerlijking van Zuster Beatrijs', in: De stem 3(1923), pp. 705-753, afzonderlijk uitgegeven als Herman Teirlinck, Ik dien. Een spel in drie bedrijven ter verheerlijking van Zuster Beatrijs (Antwerpen, 1924, toneelbewerking; bestaat tevens met impressum Arnhem, 1924). Zie tevens de heruitgave uit 1938 met houtsneden van Frans Masereel.

 

Jack Spear (ps. Jan Bruylants jr.), Zij dient. Deze parodie op De vertraagde film en Ik dien van Teirlinck werd in 1923 of 1924  wekenlang opgevoerd, o.a. in De Hippodroom in Antwerpen. Of de tekst is gepubliceerd weten we nog niet; zie een bespreking in de Nieuwe Rotterdamsche Courant, 26 juli 1924 (Corpus Toneelkritiek) en een notitie in Vervliet 1982.

 

Felix Timmermans, 't Nonneken Beatrijs. Voor Professor Anton Kippenberg in vereering geschreven, in Navigare necesse est. Eine Festgabe für Anton Kippenberg zum zweiundzwanstigen Mai MCMXXIV (Leipzig, 1924), p. 262-264; tevens opgenomen, met illustraties, in Felix Timmermans, Het keerseken in de lanteern (1924, 6de druk 1994). Het is niet zeker dat deze bewerking teruggaat op een Middelnederlandse versie.

 

Jan Prins (ps. C.L. Schepp), De dichter der Beatrijs, in: Verschijningen (Amsterdam, 1924, openingsgedicht van de bundel)

 

['Dramatisch filmwerk' op basis van Felix Ruttens Beatrijs, programmaboekje van theater Tuschinki, Amsterdam, 1924, beschikbaar in Euregionaal Historisch Centrum, Sittard-Geleen; tevens vertoning in Utrecht, zaal Rembrandt, augustus 1924]

 

Willem Landré (opera) m.m.v. Felix Rutten (libretto), Beatrijs (1924/1925, opvoering o.a. door de Co-Operar-tie in Den Haag 1925, vgl. EHC, en in Rotterdam in 1927, zie NRC).

 

Herman van Overbeke, Beatrijs. Dramatisch verhaal der middeleeuwsche legende volgens den tekst van het Haagsche handschrift naar oude wijs met aanpassing van oude wereldsche en kerkelijke liederen voor het tooneel bewerkt in vijf handelingen met vóór- en naspel (Kortrijk, 1925, toneelbewerking in het Middelnederlands (!); hier gesplitst in deel 1 en 2); heropvoering in 1938 (zie brochure), bij die gelegenheid publiceerde Van Overbeke een viertalige editie: de Middelnederlandse Beatrijs met de vertalingen door Guiette 1930 (Frans), Sanders van Loo 1901 (Duits, hier anoniem) en Geyl 1927 (Engels).

 

Fr. Drehmanns, De sproke van Beatrijs in: De Gouden Marialegenden (Maastricht, 1928, parafrase in proza met citaten uit het Middelnederlands).

 

Ignacy Lilien (opera) m.m.v. Herman Teirlinck (libretto én Franse vertaling) en Walter Klein (Duitse vertaling), Beatrys: Oper in 3 Akten nach dem Drama 'Ik dien' / Beatrijs: opera in 3 bedrijven naar het drama 'Ik dien' / Béatrix: opéra en 3 tableaux après le drame 'Ik dien' (Wien, 1927, Universal-Edition 8945). Opgevoerd in 1928 in Antwerpen (in concurrentie met Brussel waar vermoedelijk de Franse versie werd opgevoerd).

 

Renaat Veremans (opera) m.m.v. Julius Gondry (libretto), De legende van Beatrijs (Antwerpen, 1928, Vlaamsche muziek, een muziekuitgave voor iedereen 23). [opvoering in 1930 in Antwerpen onder de gewijzigde titel Het mirakel, vgl. Roemans & Van Assche 1982, lxxiv]

 

J.L. Walch, Van een non die Beatrijs heette in: Marialegenden (Den Haag, 1929, prozabewerking), p. 92-102. N.B. deze bewerking gaat niet terug op de Middelnederlandse rijmversie maar op de prozaversie van het Katwijkse handschrift (De Vooys 1903).

 

Jef Van Durme, Beatrijs ["symfonisch gedicht" dus strikt genomen niet Nederlandstalig] (1930). N.B. er bestaat een lp uit 1969, Hedendaagse Belgische muziek / Musique belge contemporaine, Cultura 5069-2, met daarop een uitvoering door Philarmonie van Antwerpen, o.l.v. Léonce Gras).

 

Lucie de Brauw, Beatrijs (Utrecht, 1933, toneelbewerking, Leekenspelen van de V.C.J.C. 28).

 

terzijde: in 1935 werden in Den Bosch 'opvoeringen van het spel van Beatrijs' georganiseerd in het kader van het 750-jarig bestaan van de stad (zie brochure). Dit spel was echter niet op de Middelnederlandse Beatrijs gebaseerd maar op de pantomime Das Mirakel / The Miracle van Max Reinhardt & Karl Vollmoeller met muziek van Engelbert Humperdinck (1911).

 

Pieter Magerman, Beatrijs (ca. 1940, toneelbewerking, niet gepubliceerd maar gesignaleerd in Roemans & Van Assche 1982, lxxi).

 

Francine Onstein, De sproke van Beatrijs (Amsterdam, [1941], tevens Antwerpen, 1943, prozabewerking).

 

Jan Vuysters & Joh. Spoorenberg, Beatrijs. Romantische bewerking voor het toneel (z.j., Oisterwijk; voltooid begin december 1942, nadien opgevoerd door De Haghespelers o.l.v. Alex Hock); exemplaar gevonden in het regionaal archief Tilburg (met dank aan Orsolya Réthelyi).

 

Ad. Hooykaas, Beatrijs (ca. 1942, wellicht niet gepubliceerde toneelbewerking in het Middelnederlands; of gaat het om de anonieme toneelbewerking waarover Guiette spreekt in Guiette 1927, 360-362?). Opgevoerd door Die ghesellen van den spele, o.a. in de openlucht in Utrecht 1942 en 1943, zeer succesvol blijkens recensies in Utrechts nieuwsblad. N.B. in 1943 werd een kleine rol gespeeld door Hella Haasse.

 

terzijde: in 1943 gaf J.A. Goris (=Marnix Gijsen) in New York een Franstalige lezing, Du génie flamand (New York, 1943) waarin hij de Beatrijs aanhaalde als voorbeeld van de burgerlijke Vlaamse aard (Nederlandse vertaling: Over het Vlaamsch genie, Antwerpen, 1946, p. 23 e.v.). In 1944 verscheen de Engelse vertaling van Barnouw, met een inleiding door Goris).

 

J. Honders & Fr. Van Hoof, Beatrijs (Luik, 1954, Middelnederlandse klassieken in modern Nederlands proza I, prozavertaling).

 

Frans Eykans, Het lied van Beatrijs (Brussel, 1954, versbewerking; voordracht door Ast Fonteyne later uitgebracht op lp).

 

A. van Wilderode, De Beatrijslegende (2 mei 1960, tv-bewerking, niet gepubliceerd, maar gesignaleerd door Roemans in Roemans & Van Assche 1982, lxxii; kennelijk gaat het om de tv-film m.m.v. André (Dries) Waterschoot, een voordracht door Dries Waterschoot is tevens uitgebracht op single).

 

Jozef M. Van den Eynde, Beatrijs. Toneelspel in vier bedrijven naar de middeleeuwse legende 'Beatrijs' (Antwerpen, z.j. [1961], toneelbewerking).

 

André G. Vanstraelen, Beatrijs (Dilbeek: eigen beheer, 1968, versvertaling). Herziene versies in 1985 en 1999, zie voor enkele proeven de blog van Vanstraelen.

 

Gabriël Smit, Beatrijs (Baarn, 1979, versvertaling). Deze versie werd op 27 januari 1982 uitgezonden in voordracht door Henk van Ulsen e.a. (beluisterbaar via internet).

 

Karel Jonckheere, Beatrijs (Antwerpen/Amsterdam, 1980, versvertaling).

 

H. Adema, Beatrijs. Tekst en vertaling (Leeuwarden, 1982, prozavertaling, 3de druk 1988).

 

Willem Wilmink (vert.) & Theo Meder (ed.), Beatrijs. Een middeleeuws Maria-mirakel (Amsterdam, 1995, versvertaling, vertaling ook op website KB; in een voordracht door Tine Ruysschaert verscheen de vertaling ook op cd in 1997, zie Mantingh 1999).

 

Ed Franck, Beatrijs (Averbode, 1997, prozabewerking voor jeugd). Zie over deze bewerking o.a. het artikel van Lalleman en Van Lierop-Debrauwer 2004.

 

Agave Kruijssen, Vrije val (Baarn, 2005, prozabewerking  voor jeugd). Klik hier voor meer info en Engelse proefvertaling.

 

M. Nagel, Beatrijs. Een middeleeuws Maria-mirakel. Vertaald in het dialect van Bunschoten-Spakenburg en Eemdijk (Bunschoten, 2005, versvertaling, + cd, klik hier voor beginverzen).

 

Anke Passenier, Beatrijs. Het middeleeuwse verhaal van de verliefde non (2007, rijmbewerking voor de jeugd, voorbeeld op internet).

 

Ingrid Biesheuvel, Beatrijs, in Ingrid Biesheuvel, Middeleeuwse verhalen uit de Lage Landen (Amsterdam, 2008, prozavertaling), pp.141-158.

 

André G. Vanstraelen, Beatrijs, mijn moeder. Naar een middeleeuws verhaal (Dilbeek: eigen beheer, oktober 2011).

 

 

Secundaire literatuur

 

Secundaire literatuur over de Beatrijs is gemakkelijk te vinden via de BNTL (selecteer zoekwoord Beatrijs, dan klikken op alle publicaties, het zijn er 130). Een uitvoerige analytische bibliografie is te vinden in de editie door Rob. Roemans & Hilda van Assche, Beatrijs, tiende druk (er zijn ook iets latere), Antwerpen, De Nederlandsche Boekhandel, 1978, pp. xxvi-lxxi. Zie tevens DBNL(1) en DBNL(2). Hieronder worden enkele publicaties opgesomd die we digitaal beschikbaar hebben (pdf).

 

Barnouw 1914 (Engelstalige editie van de Middelnederlandse tekst; volgens Roemans & Van Assche 1982, lxx-lxxi zou deze editie ook een prozavertaling bevatten maar daarbij wordt er verward met de prozavertaling van Colledge 1965).

 

Berteloot 1987 (= recensie Janssens 1986)

 

Charlier, Gustav, 'Soeur "Béatrice" et "Beatrijs"', in: Polivka, Jiri (ed.) e.a., Sborník prací venovaných profesoru dru Václavu Tillovi k sedesátým narozeninám 1867-1927, Orbis, Praha, 1927, pp. 26-30.

 

Mantingh 1999 (bespreking voordracht Jo Van Eetvelde, van Middelnederlandse tekst, en voordracht Tine Ruysschaert, van Wilminks vertaling).

 

Stracke, Beatrys in de wereldletterkunde (Brussel, 1930).

 

Wethlij, A., 'Diederic van Assenede en de schrijver van de Beatrijs', in: Acta Universitatis Wratislaviensis. Neerlandica Wratislaviensia 10(1998), p. 25-46.