Titel



 

Inleiding
Het middeleeuwse boek
De middeleeuwse roman
Hoofsheid…
… en hoofse liefde
Hoofse liefdesromans
Liefde en hartstocht…
Het verhaal
Een meisje op de dool
(Margriete)
Een jongen op weg (Heinric)
Van wildeman tot hoofse
ridder en minnaar (Echites)

Samenvatting

Terzijdes

Lespakket

Colofon



Inleiding | Liefde en hartstocht...

Liefde en hartstocht…

In de discussies rond liefde, huwelijk en gemeenschap nam de visie op hartstocht een speciale plaats in. Als vleselijke lust ("luxuria") was het verlangen naar lichamelijk genot immers een doodzonde. Dat ging ver. Petrus Lombardus schreef bijvoorbeeld in zijn theologisch handboek, Libri Sententiarum (1158), een synthese van de kerkelijke leer van die dagen: "Omnis ardentior amator propriae uxoris, adulter est" (ieder te vurig minnaar van zijn eigen vrouw, is overspelig). Seksuele gemeenschap kon enkel binnen het huwelijk met procreatie als bedoeling en de "daad" zelf diende zo snel en lusteloos mogelijk, zonder hartstocht, te verlopen: het zou nog eeuwen de mening van de kerk blijven…

Maar zoals wel vaker zijn theologische verordeningen een zwakke spiegel van het werkelijke leven. In de wereldse literatuur laaide rond diezelfde tijd een merkwaardige discussie op rond liefde en seks, huwelijk en overspel, hartstocht en lichamelijkheid. De "trigger case" werd de Tristanstof. In het werk van Béroul (ca. 1160) werden Tristan en Iseut tot het prototype van de hartstochtelijke minnaars, die hun overspelige liefde voor elkaar met list en leugen tot het uiterste tegen de gemeenschap in proberen te beleven. Die "amour passion" zal uiteindelijk tot de dood van beiden leiden. Maar vooraleer het zover kwam, was er ruim de gelegenheid om het allesoverweldigende karakter van hun beider passie te onderstrepen, om de hunkering naar elkaars lichaam te beschrijven, om hun gebrek aan scrupules weer te geven als het erom ging om elkaar nog een keer te ontmoeten voor een zoveelste vrijpartij. Het werk - en de daaropvolgende Tristanromans - was uitdagend en lokte tal van reacties uit.

Tristan en Iseut in bed betrapt door de bedrogen echtgenoot
(Frans Tristanhandschrift van ca. 1470)

In Erec et Enide neemt Chrétien de Troyes ook stelling in de discussie. Wanneer de twee jonge mensen met elkaar in het huwelijk treden, is er zeker sprake van passie. Het feest kan niet snel genoeg gedaan zijn; ze verlangen hartstochtelijk om in elkaars armen te liggen. Maar in de volgende weken gaat het fout. Erec en Enide genieten zo sterk van het liefdesspel (ze bleven vaak tot na de middag in bed liggen) dat ze alleen nog oog hebben voor elkaar en iedere verantwoordelijkheid in de gemeenschap negeren. Daaruit ontstaat een zware crisis. Samen trekken ze op queeste en maken allerlei, levensbedreigende avonturen mee. Ze komen er als koppel gesterkt uit, maar op het einde van het verhaal blijken de twee aan passie niets te hebben ingeboet. Chrétiens boodschap is merkwaardig: passie hoeft niet noodzakelijk naar de dood te leiden, integendeel: binnen een wederzijdse liefdesrelatie in het huwelijk is hartstocht een positieve waarde! We staan hier ver van de negatieve visie van Petrus Lombardus…

Ga nu naar het verhaal of terug naar de beginpagina

Printvriendelijke versie

 

© 2006 - 2007 K.U. Brussel